Tỷ lệ trẻ nhẹ cân thấp còi ở nước ta lên tới 24,3%. Do đó, nguy cơ con trẻ bị thấp còi và nhẹ cân là khá cao. Để có thể phòng tránh và điều trị hiệu quả cho con, cha mẹ đừng nên bỏ qua những thông tin quan trọng dưới đây.
Tóm tắt nội dung
1. Thế nào là trẻ nhẹ cân thấp còi? Biểu hiện cho thấy trẻ bị nhẹ cân thấp còi
Trẻ bị nhẹ cân thấp còi là trẻ có chiều cao và cân nặng thấp hơn so với các trẻ cùng tuổi. Nếu đánh giá theo chuẩn tăng trưởng của WHO năm 2006, điểm ngưỡng Zscore dưới độ lệch chuẩn 2 đơn vị (<-2SD) thì được xem là suy dinh dưỡng.
- Nếu cân nặng theo tuổi < -2SD thì trẻ được xem là suy dinh dưỡng nhẹ cân (underweight)
- Nếu chiều cao theo tuổi <-2SD nghĩa là suy dinh dưỡng thấp còi (stunting).
Trẻ bị nhẹ cân thấp còi thường có biểu hiện chung là biếng ăn, ăn ít, có vẻ ngoài gầy gò vì cơ thể không hấp thu đủ lượng dưỡng chất cần thiết.
Trẻ nhẹ cân thấp còi có số đo thể trạng thấp hơn nhiều so với mức trung bình
Đọc thêm: Thế nào là trẻ thấp còi? 5 biểu hiện trẻ thấp còi cha mẹ cần lưu ý
2. Nguyên nhân khiến trẻ nhẹ cân thấp còi
Một số nguyên nhân gây ra hiện tượng nhẹ cân thấp còi có thể kể ra như sau:
- Trẻ có chế độ dinh dưỡng không hợp lý
- Trẻ không được đảm bảo vệ sinh thân thể và môi trường sống
- Trẻ mắc các bệnh nhiễm khuẩn khiến cơ thể tiêu tốn nhiều năng lượng và dinh dưỡng hơn để chống lại bệnh tật, gây giảm cân và chậm lớn.
- Một số nguy cơ khác có thể kể đến như: Người mẹ bị thấp còi, sinh non, sinh đôi, kinh tế gia đình khó khăn, điều kiện y tế thiếu thốn…
3. Trẻ nhẹ cân thấp còi để lại hậu quả như thế nào?
Nhẹ cân thấp còi không chỉ ảnh hưởng tới thể trạng mà còn ảnh hưởng tới trí lực của trẻ
Những hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp tới sự phát triển tương lai của trẻ có thể kể ra như sau:
- Chậm phát triển về trí lực, trí não hoạt động kém hiệu quả, khó tiếp thu kiến thức như bạn bè bình thường
- Thấp còi khi trưởng thành, thua thiệt về vóc dáng so với các bạn đồng lứa.
- Giảm khả năng miễn dịch, dễ mắc phải nhiều chứng bệnh, có nguy cơ tử vong cao.
- Bé gái khi trưởng thành khó khăn trong sinh nở, nguy cơ đẻ con SDD thấp còi
- Ảnh hưởng việc học tập và lao động
- Ảnh hưởng đến cả sự phát triển đất nước về sau.
4. 9 cách phòng tránh và điều trị cho trẻ nhẹ cân thấp còi
Tình trạng nhẹ cân thấp còi hoàn toàn có thể được phòng tránh và điều trị. Cha mẹ cần chủ động thực hiện những điều sau.
4.1. Cho con bú sữa mẹ ít nhất 6 tháng đầu
Sữa mẹ trong 6 tháng đầu đặc biệt quan trọng cho sự phát triển của trẻ
Sữa mẹ được xem là nguồn dưỡng chất phù hợp nhất đối với trẻ sơ sinh nhờ vào khả năng điều chỉnh các thành phần dinh dưỡng để phù hợp với từng giai đoạn phát triển của trẻ.
Đây là nguồn dinh dưỡng tối ưu, dễ hấp thụ nhất và có thành phần dinh dưỡng phong phú nhất.
Các bà mẹ nên cố gắng cho trẻ bú ít nhất là 6 tháng đầu đời và chỉ nên sử dụng các loại sữa bên ngoài khi không còn cách nào khác.
4.2. Đảm bảo bổ sung đủ năng lượng 1 ngày cho con (kcal)
Nhu cầu năng lượng của bé sẽ tăng dần theo độ tuổi, cụ thể như sau:
- Với những trẻ dưới 1 tuổi cần từ: 100 – 200 Kcal/Kg/ngày.
- Với những trẻ lớn hơn: 1000 Kcal + 100 x tuổi. (với X là số tuổi của trẻ).
Trong các giai đoạn vàng về phát triển trí não và chiều cao cho con, cha mẹ cần đặc biệt lưu ý hơn tới nguồn dinh dưỡng. Đảm bảo cho con có điều kiện phát triển tốt nhất.
4.3. Bổ sung đủ 8 chất dinh dưỡng quan trọng mỗi bữa ăn cho trẻ
Mẹ cần chú ý bổ sung đủ chất dinh dưỡng cho trẻ nhẹ cân thấp còi
Không chỉ cần đủ lượng calo, cha mẹ cũng cần tính tới chất lượng của dinh dưỡng. Theo các chuyên gia dinh dưỡng, chế độ ăn của con cần có:
- Đạm: Chất đạm có vai trò như chất tạo hình chính của cơ thể, kích thích hệ thống miễn dịch của cơ thể trẻ, cung cấp năng lượng, tạo thành tế bào mới...
- Béo: Chất béo ngoài vai trò cung cấp năng lượng còn có thể dung hòa các Vitamin tan trong dầu như Vitamin A, D, E, K...
- Sắt: Chất sắt tham gia vào quá trình tạo hồng cầu - giúp vận chuyển oxy từ phổi tới các cơ quan, tham gia vào cấu tạo của nhiều enzyme - giúp trẻ em tăng cường hệ miễn dịch.
- Kẽm: Kẽm có thể chống oxy hóa, chống lại các thương tổn vì nhiễm khuẩn và nhiễm độc tố, giúp các vết thương mau lành, giúp trẻ phát triển chiều cao, cơ bắp, thần kinh...
- Vitamin A: Vitamin A có vai trò quan trọng trong quá trình tăng trưởng của trẻ. Nếu thiếu Vitamin A, trẻ thường bị chậm lớn, còi cọc và suy dinh dưỡng, thị giác kém, quáng gà, thậm chí là mù lòa…
- Canxi: Canxi chính là thành phần chủ yếu cấu tạo nên xương. Thiếu Canxi, trẻ sẽ bị chậm lớn, còi xương, biến dạng xương, thấp bé, chậm phát triển...
- Vitamin D: Loại Vitamin này tham gia trực tiếp vào quá trình hấp thụ Canxi cũng như Phốt pho ở ruột và thận.
- Vitamin C: Vitamin C tham gia vào sự phát triển của mô, giúp vết thương mau lành. Đây còn là chất oxy hóa quan trọng, có thể bảo vệ trẻ khỏi nhiều chứng bệnh nguy hiểm về sau.
4.4. Bổ sung sữa dành cho trẻ suy dinh dưỡng thấp còi
Nếu trẻ có biểu hiện biếng ăn, nhẹ cân thấp còi thì cha mẹ có thể cho các con dùng thêm các loại sữa cho trẻ thấp còi biếng ăn.
Với hàm lượng dưỡng chất được cô đặc, các sản phẩm này sẽ giúp các bé mau chóng lấy lại thể trạng khỏe mạnh.
Tuy nhiên, việc lựa chọn loại sữa cần phải được cân nhắc kỹ lưỡng để tương thích tối ưu với sự hấp thụ của trẻ.
4.5. Đảm bảo môi trường sống sạch sẽ, thoáng mát cho con
Một môi trường sống trong lành, sạch sẽ, nhiều ánh nắng… sẽ làm giảm tỷ lệ ốm vặt, tạo điều kiện cho con hoạt động, phát triển thể chất.
Bên cạnh đó, việc được tiếp xúc với ánh nắng sẽ giúp cơ thể trẻ tổng hợp nhiều Vitamin D - loại Vitamin rất cần thiết trong việc phát triển cơ xương nói riêng, tránh tình trạng trẻ bị nhẹ cân thấp còi.
4.6. Khuyến khích con vận động, tập thể dục thể thao thường xuyên
Cho trẻ vận động, tập luyện thể dục thể thao nhẹ nhàng sẽ giúp hệ tuần hoàn của các em hoạt động tốt hơn, cơ thể hấp thu dưỡng chất từ thức ăn hiệu quả hơn, nhờ đó mà phát triển khỏe mạnh hơn.
4.7. Đảm bảo con ngủ sớm và đủ giấc
Khi ngủ sâu, não bộ sẽ tiết ra nhiều hormone tăng trưởng giúp trẻ tăng chiều cao hiệu quả. Giấc ngủ sâu thường bắt đầu khoảng 1 đến 2 giờ sau khi trẻ ngủ, chính vì thế mà cha mẹ nên cho các bé ngủ trước 22 giờ đêm, đảm bảo đủ 8 tiếng mỗi ngày. Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ cần thời gian ngủ lâu hơn, trung bình khoảng 12 tới 14 tiếng mỗi ngày.
Giấc ngủ rất quan trọng cho sự phát triển của trẻ nhẹ cân thấp còi
4.8. Bổ sung thực phẩm chức năng cho trẻ nhẹ cân thấp còi
Ngoài các bữa ăn chính và sữa dinh dưỡng, cha mẹ nên cân nhắc bổ sung thực phẩm chức năng có chứa Canxi nano, Vitamin D3 và MK7.
- Canxi nano là dạng Canxi đã được nano hóa, tạo phân tử kích thước siêu nhỏ nên rất dễ hấp thu vào cơ thể.
- Vitamin D3 giúp cơ thể tăng hấp thụ Canxi tại ruột.
- MK7 giúp vận chuyển Canxi từ máu vào xương, làm xương rắn chắc và phát triển chiều cao tốt hơn.
Khi kết hợp cùng nhau, bộ 3 này có thể khiến hiệu suất hấp thụ Canxi lên tới 99%, khắc phục rõ rệt tình trạng xương yếu, trẻ thấp còi.
Hiện nay, có rất nhiều các để cha mẹ bổ sung bộ 3 chất này cho con. Trong đó, bộ sản phẩm Vipteen và Pre-Vipteen 2, Pre-Vipteen 3 là lựa chọn phổ biến, được nhiều bác sĩ và chuyên gia dinh dưỡng khuyên dùng.
Bộ 3 sản phẩm Vipteen chứa bộ 3 Canxi nano, D3, MK7 đặc biệt tốt cho trẻ nhẹ cân thấp còi
- Pre Vipteen 2 và 3 phù hợp cho trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên. Pre Vipteen 2 giúp trẻ phát triển chiều cao và giảm ốm vặt, còn Pre Vipteen 3 thiên về phát triển chiều cao và phát triển trí não, thị giác.
- Vipteen cho trẻ từ 10 tuổi trở lên, giúp trẻ không bị thấp còi và hỗ trợ trẻ đạt được tiềm năng phát triển chiều cao tối đa trong giai đoạn dậy thì cực kỳ quan trọng.
Tùy vào độ tuổi của con, cha mẹ hãy chọn sản phẩm phù hợp nhất.
4.9. Cho trẻ đi khám định kỳ
Cho trẻ đi khám định kỳ sẽ giúp gia đình kiểm soát được tình hình trẻ phát triển, đồng thời tìm ra các chứng bệnh bất thường để từ đó có cách điều trị kịp thời. Các bậc phụ huynh nên cho bé khám định kỳ khoảng 6 tháng một lần.
5. 5 sai lầm mẹ cần tránh khi chăm sóc cho trẻ nhẹ cân thấp còi
Trong quá trình chăm sóc con, cha mẹ có thể vô ý mắc phải một số lỗi, khiến quá trình điều trị cho con bị kém hiệu quả, kéo dài.
- Ép con ăn
Ép con cái ăn quá nhiều, quát mắng để bắt con ăn sẽ tạo nhiều áp lực lên hệ thần kinh của trẻ. Điều này sẽ khiến hệ tiêu hóa của trẻ hoạt động kém hơn, khó hấp thụ thức ăn.
Đồng thời, trẻ cũng có thể sinh tâm lý sợ ăn, khiến tình trạng lười ăn, suy dinh dưỡng trầm trọng hơn.
- Không cân bằng các chất dinh dưỡng trong bữa ăn của trẻ
Một bữa ăn tùy tiện, thiếu tính toán, thừa chất này thiếu chất kia chắc chắn sẽ làm ảnh hưởng tới sự phát triển của bé.
Cha mẹ cần đảm bảo bữa ăn được kết hợp đủ 4 nhóm chính là đạm, béo, đường bột cũng như rau củ quả để có Vitamin và khoáng chất.
- Để con ăn những thực phẩm không tốt cho sức khỏe
Không nên cho trẻ ăn quá nhiều đồ ăn vặt, thức ăn chế biến sẵn, đồ đông lạnh… Những sản phẩm này không những ít dinh dưỡng mà còn có thể gây hại cho hệ tiêu hóa non nớt của trẻ.
- Lựa chọn những bài tập, môn thể thao không phù hợp với thể trạng của con
Không nên cho trẻ tập các môn thể thao quá sức. Chỉ cho trẻ tập theo các bộ môn nhẹ nhàng và phù hợp như bơi lội, đạp xe… Nên giới hạn thời gian vận động của trẻ phù hợp với sức khỏe và thời tiết, sao cho con vận động và nghỉ ngơi hợp lý.
- Tự ý cho con uống thuốc, không hỏi ý kiến bác sĩ
Không nên tự điều trị, tự mua thuốc cho trẻ uống khi bạn không có đủ chuyên môn. Trái lại thì nếu nhận thấy bất cứ dấu hiệu bất thường nào, hãy mau chóng đưa trẻ đến bệnh viện để được kiểm tra và hướng dẫn điều trị.
Vừa rồi là một số kinh nghiệm cần biết khi xử lý tình trạng trẻ nhẹ cân thấp còi. Hy vọng các bậc phụ huynh sẽ chú ý hơn để giúp các bé phát triển khỏe mạnh, không thua kém bạn bè cùng trang lứa.
